اعتیاد اینترنتی یکی از عوارض و آسیب‌های فضای مجازی در دنیا به شمار می رود. این اعتیاد با عنوان های متفاوتی همچون «اعتیاد به اینترنت»، «اختلال اعتیاد اینترنتی»، «نوعی اعتیاد رفتاری یا اعتیاد فناوری» از سوی کارکنان شرکت ها که همواره رو به فزونی اند معرفی شده است. محققان در تعریف اعتیاد اینترنتی به ساعات استفاده کاربران توجه کرده اند، به گونه ای که اگر کاربر در طول روز بین ۲ تا ۳ ساعت از اینترنت استفاده کند، کاربر معمولی و در صورتی که بیش از ۸ و نیم ساعت استفاده کند معتاد به اینترنت به شمار می آید. اعتیاد به اینترنت دارای عوارض و آسیب های فرهنگی اجتماعی است که در این گزارش به بخشی از این آسیب ها می پردازیم:

۱- انزوا و گوشه نشینی

امروزه مطالعاتی درباره ارتباط میان مشکلاتی مانند تنهایی، اضطراب اجتماعی، مهارت اجتماعی پایین و استفاده بیش از حد از اینترنت انجام شده است و برخی محققان از دگرگونی عمیق در روابط خانوادگی سخن می گویند به گونه‌ای که با افزایش استفاده از اینترنت کیفیت و کمیت روابط خانوادگی رو به کاهش است. استفاده بیش از حد از اینترنت سبب انزوا می شود؛ به این دلیل که افراد به جای ارتباطات رو در رو ترجیح می دهند از اینترنت استفاده کنند و از این رو از فعالیت‌ها با دوستان و خانواده دور می‌مانند.

گوشه‌گیری و انزوا روح انسان را به شدت آزار می دهد و مطالعاتی که در مورد افراد تارک دنیا به عمل آمده نشان می‌دهد که انزوا و گوشه گیری اثر بدی در روح آنها گذارده و در آنان افسردگی، یاس، توهم و در بیشتر مواقع تولید اختلال روانی می کند. همچنین نوجوانانی که از تماس‌های اجتماعی دوری می کنند بیشتر دچار افسردگی شده و برای فرار از این افسردگی به اینترنت پناه می برند.

۲- تغییر سبک زندگی

از دیگر مشکلات استفاده کردن بیش از حد از اینترنت، تغییر سبک زندگی است. کاربران زیادی تا نیمه‌های شب برای بهره‌مندی از سرویس‌های فضای مجازی بیدارند. برخی از سرویس‌ها در این امر مشوق کاربران اینترنتی هستند. سرویس‌هایی همچون اینترنت شبانه، مکالمه ارزان قیمت اپراتورها و غیره زمینه را برای شب بیداری کاربران مهیا می‌سازند.

معمولا معتادان اینترنتی سه تا پنج ساعت دیرتر از زمان خوابشان می‌خوابند و کمبود خواب و خستگی از نشانه های اعتیاد اینترنتی است. بسیاری از معتادان به اینترنت برای اینکه شب‌ها بیدار بمانند و تا دیروقت از اینترنت استفاده کنند، قرص‌های کافئین دار مصرف می‌کنند. شب بیداری کاربران موجب می شود آنها دچار کمبود خواب شده از نشاط و شادابی فاصله بگیرند.شب بیداری وقت استراحت قشر نوجوان و جوان را از آنان می‌ستاند و در نتیجه به جای اینکه روزها را در جهت تعالی خود و جامعه سپری کنند تا نیمه‌های روز در خواب اند و یا اینکه در محیط کاری یا علمی با خستگی مفرط و بدون تمرکز حاضر می‌شوند. کارابران وابسته به اینترنت با میانگین ۳۸ ساعت در هفته و یا بیشتر از اینترنت استفاده می‌کنند و با کم خوابی به تدریج مشکلات جسمی، خانوادگی، آموزشی و شغلی بسیاری را تجربه می‌کنند.

۳- کم شدن ارتباط کاربران با خانواده و خویشان

اینترنت و فضای مجازی به دلیل نبود وابستگی به زمان و مکان، می‌تواند تفاوت میان فضاهای مختلف را از میان ببرد؛ برای مثال مرز فضای خانه و محل کار از میان می رود و خانه می تواند به بخشی از محل کار تبدیل شود. بسیاری از کارمندان در خانه به کارشان ادامه می دهند؛ از جمله اینکه پست الکترونیکی خود سر می زنند و یا اینکه کارهای ناتمام در طول روز را تکمیل می‌کنند و بدین ترتیب تماس و مراوده انسان ها با یکدیگر کاهش می‌یابد و مناسبات شخصی کاهش می‌یابد. یکی از آثار و عواقب دسترسی فزآینده به اینترنت در خانوارها این است که مردم اوقات مفید خود را کمتر با خانواده و دوستان می‌گذرانند.

۴- اختلال در روابط اجتماعی زوجین

از دیگر آسیب‌های اعتیاد اینترنتی، نابسامانی و فروپاشی روابط در خانواده، اختلال در روابط عاطفی زوجین و اختلال در روابط خانواده با اجتماع بیرونی است. وقتی کاربر بیشتر وقت خود را صرف استفاده از ابزار مجازی اینترنت می‌کند، ناخودآگاه از خانواده‌اش دور شده و در تربیت فرزندان کوتاهی خواهد کرد. همچنین این دوری از خانواه سبب می‌شود رابطه میان زوجین کمرنگ شده و در خوش بینانه ترین حالت اگر به طلاق واقعی نینجامد، به طلاق عاطفی ختم خواهد شد. در فرانسه ۵۰ درصد طلاق‌ها به نحوی به اینترنت و رسانه‌های دیجیتالی مرتبط است. طبق گزارش یکی از نخستین مطالعات درباره اعتیاد اینترنتی ۵۳ درصد معتادان برخط دچار مشکلات ارتباطی جدی از جمله اختلاف‌های زناشویی، جدایی و حتی طلاق هستند. بر اساس تحقیقات آکادمی آمریکایی وکلای ازدواج، ۶۳ درصد از وکیل مدافعان اعلام کردند که برخط بودن علت اصلی طلاق‌ها است.

۵- بحران هویت

هویت دارای سه بُعد شخصی، فرهنگی و اجتماعی است که هر یک در تکوین شخصیت فرد نقش مهمی دارند. هویت شخصی، ویژگی‌های فرد را تشکیل می‌دهد و هویت اجتماعی در پیوند با گروه‌ها و اجتماعات مختلف خود را نمایان می‌کند. اینترنت، صحنه‌ای فرهنگی و اجتماعی است که فرد هنگام استفاده از آن، خود را در موقعیت‌های متنوع، نقش‌ها و سبک‌های زندگی قرار می‌دهد. امکانات و گزینه‌های فراوانی که رسانه‌های عمومی و به‌ویژه اینترنت در اختیار جوانان می‌گذارد، لذا سبب می‌شود آنان همواره با محرک‌های جدید و انواع مختلف رفتار آشنا ‌شوند. جوان در دوران بلوغ که مرحله شکل‌گیری هویت اوست و همواره به دنبال کشف ارزش‌ها و درونی کردن آن‌هاست، وقتی در اینترنت با حجم گسترده، حیرت‌انگیز و گوناگون اطلاعات مواجه می‌شود، ناچار است هویت خویش را از این طریق پیدا کند. چنین فضا و شرایطی در ایجاد هویت‌یابی نوجوانان و جوانان اثرات منفی بسیاری دارد.

منبع: خبرگزاری تسنیم